Dzikość na krańcu Polski - urywki z Bieszczadów

Dziś kilka zdjęć z wędrówek po Bieszczadach w 2009 roku. Słynące z dzikiej przyrody, spokoju i połonin tereny bez wątpienia zachwycić mogą turystów poszukujących ucieczki zarówno od zgiełku miasta, jak i tłumów na szlakach. O pewnej izolacji Bieszczadów świadczyć może także stosunkowo uboga baza turystyczna, u ich podnóża próżno szukać typowych ośrodków turystycznych takich jak w Tatrach, Karkonoszach czy Beskidach z różnego typu obiektami noclegowymi i gastronomicznymi. Dla wielu jednak w tym właśnie fakcie tkwi największy urok położonego w południowo-wschodnim krańcu Polski regionu. Największą atrakcją Bieszczadów pozostają połoniny, czyli łąki górskie porośnięte trawami zmieniającymi kolor w zależności od pory roku. Należy podkreślić, że Bieszczady są jedynymi górami w Polsce, gdzie występuje piętrowość roślinności w następującym układzie: piętro pogórzy, piętro regla dolnego i piętro połonin. Najbardziej znane i eksploatowane turystycznie to Połonina Wetlińska i Połonina Caryńska, z których podziwiać można wspaniałe panoramy całego pasma.

Połonina Wetlińska

Połonina Wetlińska

Połonina Caryńska

Krzyż na najwyższym szczycie Bieszczadów - Tarnicy (1346 m n.p.m.)

W poniedziałek wyjazd w Sudety, konkretnie rejon Masywu Śnieżnika, a co za tym idzie kolejna okazja do zwiedzania i zdjęć. Miejmy nadzieję, że coś będzie się nadawało do zamieszczenia tu po powrocie :)

Łódź nocą: Biała Fabryka Geyera

Choć nocne zdjęcia Łodzi mam dopiero w planach, dwa dni temu, przy okazji przebywania akurat w mieście po zmroku udało mi się wykonać pierwsze "strzały". Na celownik poszła "Biała Fabryka" Ludwika Geyera przy ulicy Piotrkowskiej, stanowiąca obecnie siedzibę Muzeum Włókiennictwa. Najlepszym punktem do fotografowania tego wzniesionego w stylu klasycystycznym kompleksu budynków jest chyba założony także przez łódzkiego fabrykanta park im. Władysława Reymonta ze względu na efektowne odbicie fabryki w wodzie parkowego stawu.

Położony tuż przy fabryce park im. Władysława Reymonta

Ulica Piotrkowska na wysokości fabryki

Tatry: Kasprowy Wierch

Chyba najbardziej znany poza Giewontem szczyt w Tatrach Zachodnich, a być może i w całych polskich Tatrach. Każdego dnia setki "turystów" decydują się na długie oczekiwanie na wjazd kolejką linową, zabierającą ich na sam szczyt. O ile w sezonie narciarskim jest to zjawisko całkowicie zrozumiałe, o tyle poza nim budzić może chyba tylko zażenowanie. Dojście na piechotę z Kuźnic zająć może co prawda nawet trzy godziny, ale dla każdego, komu bliższy jest pogląd, że po górach się CHODZI, jest wyborem oczywistym. Jeśli się na nie zdecydujemy, przed kuźnickimi punktami gastronomicznymi skręcamy w prawo, gdzie wyłożoną kamieniami drogą biegną szlaki zielony i niebieski. Po kilku minutach rozdzielają się jednak: niebieski odbija delikatnie w prawo, wiodąc na Polanę Kalatówki i Halę Kondratową, zielony zaś poprowadzi nas prosto na Kasprowy Wierch.

Wagonik kolejki widziany z zielonego szlaku

Potok Bystra

Pierwszą część drogi idziemy przez las po stopniowo wznoszącym się terenie, początkowo wzdłuż potoku Bystra. Po kilkudziesięciu minutach trasa odbija lekko w lewo, a za chwilę dwa razy ostro w prawo, aż wreszcie wchodzimy na Myślenickie Turnie (1360 m n.p.m.), gdzie znajduje się stacja przesiadkowa kolejki linowej. Z tego punktu po raz pierwszy zobaczyć możemy w całej okazałości cel naszej wędrówki, a także inne szczyty Tatr Zachodnich, w tym Kondracką Kopę i Giewont. Na południe rozciągają się natomiast doskonałe widoki na Nosal, zabudowania Zakopanego i okolic oraz odległe o kilkadziesiąt kilometrów pasmo Gorców.

Kondracka Kopa (w środku) widziana z Myślenickich Turni

Długi Giewont, z tyłu wierzchołek Wielkiego Giewontu

Z Myślenickich Turni do pokonania zostaje nieco ponad połowa drogi na szczyt. Na szczęście zdecydowana większość prowadzi po odkrytym terenie zboczami Kasprowego (do lasu wchodzimy tylko na chwilę na początku marszu). Zgodnie z piętrowością roślinną w Tatrach idziemy dalej terenem porośniętym kosodrzewiną, po dobrze przygotowanym, wyłożonej dużymi kamieniami szlaku, mogąc podziwiać efektowne krajobrazy. Poza wspomnianymi wcześniej Kondracką Kopą i Giewontem, dobrze widoczne są Suche Czuby i Goryczkowa Czuba, ciągle obserwować możemy także coraz bliższy wierzchołek Kasprowego.

Szlak na Kasprowy Wierch

Stacja kolejki na Myślenickich Turniach, w dole Polana Kalatówki z hotelem górskim.

Kopulaste szczyty Tatr Zachodnich: Goryczkowa Czuba, Suche Czuby i Kondracka Kopa

Kasprowy Wierch

Po niecałych 3 godzinach (w zależności od indywidualnej kondycji, spokojnie zmieścić się można w 2,5) stajemy na szczycie, a właściwie na wyższym ze szczytów, na którym znajduje się obserwatorium meteorologiczne, najwyżej położony budynek w Polsce (1987 m n.p.m.). Nieco niżej mieszczą się górne stacje kolejki linowej oraz wyciągu krzesełkowego na Hali Gąsienicowej.

Obserwatorium meteorologiczne na Kasprowym Wierchu

Górna stacja wyciągu krzesełkowego z Hali Gąsienicowej

Panorama Zielonej Doliny Gąsienicowej z Kasprowego Wierchu, po prawej Świnica

Szlak na Beskid i na Halę Gąsienicową (w lewo)

Wejście na Kasprowy możliwe jest także od strony Przełęczy pod Kondracką Kopą (czerwony szlak przez Suche Czuby i Goryczkową Czubę), przełęczy Liliowe (ten sam czerwony szlak) lub Hali Gąsienicowej (żółty szlak).

Szlak na Kasprowy od strony Kondrackiej Kopy

Kasprowy Wierch ze szlaku na Beskid

Tatry: Dolina Strążyska

Kolejną często odwiedzaną przez turystów doliną wychodzącą z Drogi pod Reglami jest Dolina Strążyska. Swoją popularność zawdzięcza głównie prowadzącemu przez nią szlakowi na Giewont, pod którym jest położona, a także znajdującemu się w jej górnej części wodospadowi Siklawica. Przejście doliny zajmuje zaledwie ok. 40 minut, zatem stanowić może świetną opcję krótkiej wycieczki w nieco bardziej pochmurny dzień lub dla osób o słabszej kondycji fizycznej. Przed wlotem do doliny znajduje się parking dla busów i samochodów prywatnych (dojazd z Zakopanego ulicą Kasprusie).

Czerwony szlak prowadzi wzdłuż Strążyskiego Potoku (lekko wznoszący się teren) do Polany Strążyskiej, na której skorzystać można z usługi gastronomicznej, odpocząć przed dalszą trasą lub wybrać jej przebieg.

Pierwszym możliwym rozwiązaniem jest skręcenie w lewo na czarny szlak, umożliwiający dojście do Czerwonej Przełęczy i wejście na Sarnią Skałę (1377 m n.p.m.), skąd doskonale widoczny jest cały masyw Giewontu.

Giewont widziany z Sarniej Skały

Kolejną opcją jest udanie się na szlak żółty, którym po 15 minutach dotrzemy do wysokiego na 23 metry wodospadu Siklawica (2 ściany po 10 i 13 metrów). Wodospad niezwykle urokliwy, jednak nie ułatwiający zadania wszystkim próbującym go fotografować. Siła i prędkość, z jaką spada z niego woda - praktycznie nie napotykając po drodze żadnych przeszkód - sprawiają, że rzeczą niemal niemożliwą jest dobranie właściwego czasu naświetlania - ukazującego ruch słupa wody, a jednocześnie go nie prześwietlającego. Mnie ta sztuka się nie udała, ciekawym rozwiązaniem okazało się natomiast zmienianie ogniskowej podczas robienia zdjęcia.

Siklawica

Wypływający ze stóp wodospadu Strążyski Potok

Wreszcie ostatnią, a zarazem najbardziej kuszącą trasą wychodzącą z Polany Strążyskiej jest atak na potężnie prezentujący się z tego miejsca Giewont. Prowadzące początkowo razem szlaki czarny i czerwony rozdzielają się po 50 minutach na Przełęczy w Grzybowcu. Dalszą część drogi, do miejsca tuż pod wierzchołkiem Wielkiego Giewontu pokonujemy czerwonym szlakiem. Osobiście nie miałem okazji wchodzić na "głowę rycerza" tą trasą (zdjęć zatem brak), jednak niebawem być może dostanę szansę porównania jej ze szlakiem przez Dolinę Małej Łąki. Przebycie odcinka z Polany Strążyskiej na szczyt zajmuje według map ok. 2,5 godziny.

Tatry: Dolina Kościeliska

Najpopularniejsza, a według niektórych także najpiękniejsza dolina w polskich Tatrach. Długa na ok. 9 km, swój początek ma w Kirach (za Kościeliskiem, bus z Zakopanego 5 zł), w górnej części doliny na Hali Ornak znajduje się schronisko turystyczne. Zielony Szlak prowadzi cały czas wzdłuż Kościeliskiego Potoku, wielokrotnie go przecinając. Teren jest płaski, nie wymagający szczególnej sprawności fizycznej, dzięki czemu przejście doliny możliwe jest dla osób o różnej wydolności i stanie zdrowia. Większą część trasy przemierzyć można także dorożką konną, a w zimie saniami.

Poranek w początkowej części doliny

Kościeliski Potok

Jedną z największych atrakcji Doliny Kościeliskiej są znajdujące się w niej jaskinie, z których do zwiedzania udostępniono pięć: Jaskinię Mroźną, Smoczą Jamę, Jaskinię Mylną, Jaskinię Raptawicką i Jaskinię Obłazkową. Jedyną oświetlaną elektrycznie jaskinią jest Jaskinia Mroźna.

Korytarz Jaskini Mroźnej

Do innych wartych odwiedzenia miejsc w obrębie doliny zaliczyć należy Wąwóz Kraków, którego nazwa pochodzi od skał rzekomo przypominających wyglądem kamieniczki na Starym Rynku w tym mieście, prowadzący do jaskini Smoczej Jamy (żółty szlak) oraz Smreczyński Staw, jedyne jezioro polodowcowe w Tatrach Zachodnich, do którego dotrzeć można oznakowanym szlakiem (czarny, nieopodal schroniska).

Wąwóz Kraków

Dolina Kościeliska jest ponadto najczęstszym punktem wyjścia na Czerwone Wierchy (czerwony szlak na Ciemniak w początkowej fazie doliny, ok. 3,5 h), a niekiedy także na Giewont (czarny szlak na Przysłop Miętusi, dalej przez Dolinę Małej Łąki lub Grzybowiec, ok. 3 h)

Wypas owiec w dolinie. Pilnujący baca i "pilnujący" owczarek

Tatry: Hala Gąsienicowa

Stosunkowo łatwa dostępność dla turystów o różnym poziomie sprawności fizycznej, bliskość grani Orlej Perci i innych chętnie zdobywanych szczytów (np. Kościelec, Świnica, Kasprowy Wierch), wzbogacające krajobraz liczne stawy, a także słynne schronisko Murowaniec czynią Halę Gąsienicową niezwykle popularnym celem wycieczek pieszych w polskich Tatrach. Jest ona również miejscem krzyżowania się znacznej ilości szlaków turystycznych prowadzących w wyższe partie górskie. Najczęściej wybieranym sposobem dotarcia na Halę jest dojście Kuźnic, gdzie po przejściu przez kładkę nad potokiem Bystra stajemy przed możliwością wyboru dwóch szlaków prowadzących do Przełęczy między Kopami (i dalej na Halę Gąsienicową).

Pierwszy to wędrówka szlakiem niebieskim, który poprowadzi nas przez Boczań w kierunku Przełęczy między Kopami. Początkowa faza wiedzie przez las. Po kilkunastu minutach podejścia osiągamy miejsce tuż pod wierzchołkiem Boczania, w którym między drzewami podziwiać można część gór oraz Polanę Kalatówki. Szlak skręca tu gwałtownie w lewo, po kolejnych kilkunastu minutach osiągamy Skupniów Upłaz, z którego podziwiać można efektowne widoki: po lewej stronie Dolinę Olczyską i górujący nad nią masyw Wielkiego Kopieńca, po prawej zaś malowniczą Dolinę Jaworzynki, a w oddali także Giewont, Kondracką Kopę, Małołączniak i Kasprowy Wierch. Po około 1,5 godziny od startu w Kuźnicach dochodzimy do Przełęczy między Kopami, gdzie następuje skrzyżowanie ze szlakiem żółtym, a zmęczeni turyści odpocząć mogą na ławeczkach.

Polana Kalatówki widziana z Boczania

Mały i Wielki Kopieniec - widok ze Skupniowego Upłazu

Drugim sposobem dotarcia do tego punktu jest podążanie właśnie szlakiem żółtym, który od Kuźnic prowadzi początkowo dość płaskim terenem przez Dolinę Jaworzynki wzdłuż Potoku Jaworzynka. Po przejściu tego odcinka turyści zmuszeni są podjąć o wiele większy wysiłek związany z mozolnym, stosunkowo stromym podejściem, częściowo rekompensowanym jednak przez ładne widoki w dół doliny, na zbocza Skupniów Upłazu czy masyw Giewontu.  Przejście z Kuźnic do Przełęczy między Kopami zajmuje ok. 1 godzinę 40 minut.

Dolina Jaworzynki

Giewont widziany z żółtego szlaku na Przełęcz między Kopami

Teraz czeka nas dalszy marsz w kierunku południowym, początkowo wśród gęstej kosodrzewiny, która po kilku minutach odsłania jednak jedną z najładniejszych tatrzańskich panoram, a mianowicie panoramę Hali Gąsienicowej wraz z otaczającymi ją szczytami, w tym wyglądającym groźnie Kościelcem, potężną Świnicą i słynną granią Orlej Perci. W dole doliny widać także schronisko Murowaniec, stanowiące dogodny punkt na odpoczynek przed dalszą wędrówką.

Koszysta i Waksmundzki Wierch z okolic Przełęczy między Kopami

Hala Gąsienicowa, zejście do Murowańca (w dole po lewej stronie)

Żółta Turnia w świetle zachodzącego słońca

Mały Kościelec, za nim Kościelec, po lewej Kozi Wierch i Kozie Czuby

Szczyty zamykające Halę Gąsienicową, od lewej: Kozi Wierch, Kozie Czuby, Zamarła Turnia, na pierwszym planie Kościelec (w cieniu Mały Kościelec), część masywu Świnicy

A możliwych do wyboru tras jest wiele. Najrzadziej wybieranymi opcjami są szlaki prowadzące w kierunku północno-wschodnim: czarny przez Dolinę Suchej Wody i zielony, którym dotrzeć można m.in. na Gęsią Szyję i słynącą z ładnych panoram i zachowanych zabudowań pasterskich Rusinową Polanę. Żółtym szlakiem na wschód podążać powinni zwolennicy podejścia na Przełęcz Krzyżne, czyli końcowy punkt Orlej Perci (dalej możliwe zejście do Doliny Pięciu Stawów Polskich). Dużą popularnością cieszy się natomiast niebieski szlak na południe, prowadzący zboczami Małego Kościelca do Czarnego Stawu Gąsienicowego, a dalej na Przełęcz Zawrat. Przy stawie możliwe jest także odbicie na szlaki na Kościelec, Skrajny i Zadni Granat, Buczynową Strażnicę oraz Kozią Przełęcz.

Czarny Staw Gąsienicowy, w tle Kozi Wierch i Kozie Czuby

Woda wypływająca z Czarnego Stawu Gąsienicowego, tworząca potok Sucha Woda

Sporo turystów od Murowańca udaje się również w kierunku południowo-zachodnim (równolegle biegnące szlaki żółty i czarny), dochodząc po ok. 30 minutach do rozwidlenia dróg: na Kasprowy Wierch (szlak żółty), stanowiącą granicę między Tatrami Zachodnimi i Wysokimi Przełęcz Liliowe (szlak zielony) lub przez usianą stawami Zieloną Dolinę Gąsienicową na Kościelec i Świnicką Przełęcz (szlak czarny).

Malowniczy krajobraz Hali Gąsienicowej - widok z Beskidu